Maamulka Puntland oo Ka Carooday Hadal Ka Soo baxay dowladda federaalka Soomaaliya

 

23-March-2025

Warka maanta - (Caaqil News)-  Maamulka Puntland ayaa si kulul uga jawaabay qoraal dhawaan kasoo baxay hay’adda dowladda Federaalka Soomaaliya u qaabilsan aqoonsiga iyo diiwaangelinta dadweynaha ee NIRA kaas oo lagu sheegay in degmooyinka Galdogob iyo Jariiban ay katirsan yihiin maamulka Galmudug Guddoomiyaha gobolka Mudug ee Puntland Faysal Sheekh Cali Jifijabsade ayaa arrintan ku tilmaamay mid wiiqaysa xasilloonida gobolka iyo isku diraysa bulshada wada deggan Wuxuu xusay in tallaabada NIRA ay tahay mid si ula kac ah loo sameeyay taasoo la doonayo in lagu huriyo xiisado siyaasadeed iyo colaad cusub

Go'aanka NIRA ee DFS ay ku sheegtay in degmooyinka Jariiban iyo Galdogob ay katirsan yihiin Galmudug waan cambaaraynaynaa Dowladda federaalka waa in ay ka waantoobaa arrintan khaldan waayo tani maaha markii ugu horreysay ee sidan oo kale loo sameeyo Puntland ayuu yiri Guddoomiye Jifijabsade

Wuxuu intaas ku daray in gobolka Mudug uu u qeybsan yahay Puntland iyo Galmudug isla markaana maamul kasta uu haysto deegaannada si rasmi ah loogu aqoonsan yahay balse dowladda federaalka ay dooneyso in ay huriso colaado horey loo soo afjaray Deegaanka maamul walba intuu ka deggan yahay waa la yaqaanaa Waxaan u aragnaa in dowladda federaalka ay dab cusub hurinayso oo ay isku dirayso bulshada gobolka Mudug ayuu yiri guddoomiyuhu

Arrintan ayaa timid xilli dowladda federaalka Soomaaliya ay ka bilowday koonfurta magaalada Gaalkacyo qaadashada kaarka aqoonsiga taas oo Puntland si adag uga hortimid Puntland ayaa sheegtay in kaarka aqoonsiga ee dowladda federaalka uu yahay mid lagu khiyaamaynayo dadka isla markaana uusan waxba ka tarayn horumarka maamulka

Siyaasiyiinta Puntland ayaa sidoo kale ka digay in dowladda federaalka ay iska indho tirayso xaqiiqda dhabta ah ee maamulka Puntland iyagoo ku eedeeyay in ay sameyneyso go’aanno aan laga wada tashan Puntland waa maamul taariikhi ah oo jira in ka badan shan iyo labaatan sano mana aqbali doono in degmooyinkeenna si fudud loogu daro maamul kale oo aanan wax xiriir ah la lahayn ayuu yiri mid kamid ah siyaasiyiinta Puntland oo ka falceliyay go'aanka NIRA

Waxaa la filayaa in arrintan ay keento xiisado siyaasadeed oo dhexmara dowladda federaalka iyo maamulka Puntland iyada oo horey ay u jireen khilaafyo la xiriira qaabka ay dowladda federaalka u maareyso arrimaha amniga iyo diiwaangelinta dadweynaha Puntland ayaa ku eedeysay dowladda federaalka in ay adeegsaneyso hay’adda NIRA si ay u carqaladeyso maamul goboleedyada ka madaxbannaan faragelinta dowladda dhexe

Xaaladdan ayaa sidoo kale saameyn ku yeelan karta wada shaqeynta dowladda federaalka iyo Puntland iyadoo maamulka Puntland uu marar badan ka cabanayey in dowladda federaalka aysan u dhaqmayn sidii dowlad loo dhan yahay balse ay faragelin toos ah ku hayso arrimaha maamul goboleedyada Hoggaanka Puntland ayaa sheegay in haddii aan go’aanka NIRA laga laaban ay qaadi doonaan tallaabooyin siyaasadeed oo ay kaga hortagayaan in maamulka Galmudug lagu fidiyo dhul ka tirsan Puntland Haddii dowladda federaalka aysan dib uga laaban go’aankan Puntland waxay qaadi doontaa tallaabo adag oo ay kaga hortagayso faragelinta maamulka Galmudug ayuu yiri Guddoomiyaha gobolka Mudug

Arrintan ayaa sidoo kale abuurtay walaac xoogan oo ay muujinayaan waxgaradka iyo odayaasha dhaqanka ee Puntland kuwaas oo sheegay in tallaabada NIRA ay halis gelin karto nabadda iyo wadajirka bulshada ku nool gobolka Mudug Xasilloonida Mudug waa lama taabtaan dowladda federaalka waa in aysan hurin colaad cusub ayuu yiri mid kamid ah odayaasha deegaanka

Khilaafka u dhaxeeya Puntland iyo dowladda federaalka ayaa sii xoogeysanaya iyada oo maamulka Puntland uu horey u sheegay in uu yahay maamul ka madax bannaan faragelinta dowladda federaalka isla markaana uu go’aan ka gaari karo arrimaha la xiriira diiwaangelinta dadweynaha iyo aqoonsiga dadka

Si kastaba ha ahaatee Puntland ayaa horey u diiday in ay qeyb ka noqoto nidaamka aqoonsiga ay waddo dowladda federaalka iyadoo sheegtay in nidaamkaan uu yahay mid aan la isku waafaqsaneyn oo ay dowladda federaalka dooneyso in ay ku yeelato gacan ku hayn buuxda oo ay ku maamusho maamul goboleedyada Wasiirka arrimaha gudaha ee Puntland ayaa sheegay in hay’adda NIRA aysan awood u lahayn in ay wax ka bedesho xuduudaha maamul goboleedyada isla markaana go’aankaasi uu yahay mid sharci darro ah oo aan waafaqsaneyn dastuurka Soomaaliya NIRA maaha hay’ad awood u leh in ay kala beddesho maamul goboleedyada waa hay’ad ka shaqeysa diiwaangelinta balse go’aankaan waa sharci darro ayuu yiri wasiirka

Horey Puntland ayaa uga digtay dowladda federaalka in ay faragelin ku sameyso xuduudaha maamul goboleedyada iyadoo sheegtay in ay diyaar u tahay in ay difaacdo deegaannadeeda haddii arrintan aan si degdeg ah loo xallin Dhanka kale maamulka Galmudug wali kama hadlin go’aanka NIRA iyo jawaabta adag ee Puntland hase yeeshee waxaa la filayaa in arrintan ay saamayn weyn ku yeelato xiriirka labada maamul goboleed iyo dowladda federaalka

Khilaafkan ayaa kusoo aadaya xilli Soomaaliya ay wajahaysa dagaal ka dhan ah kooxda Al Shabaab isla markaana loo baahan yahay in maamul goboleedyadu ay si dhow u wada shaqeeyaan si loo gaaro nabad waarta

Soomaaliya ayaa marar badan wajahday khilaafyo la xiriira xuduudaha maamul goboleedyada iyadoo xalka ugu habboon uu yahay in la helo hannaan wadatashi ah oo lagu dhammeeyo murannada noocaan ah Puntland ayaa lagu yaqaanaa mowqifkeeda adag ee la xiriira arrimaha federaaleynta waxayna marar badan sheegtay in ay difaaceyso xornimada maamulkeeda taasoo keentay in khilaafyo joogto ah ay kala dhaxeeyaan dowladda federaalka

Dowladda federaalka ayaan wali si rasmi ah uga jawaabin hadalka Puntland balse waxaa la filayaa in madaxda sare ee dowladda ay isku dayaan in ay xal u helaan muranka cusub ee ka dhashay go’aanka NIRA

Si kastaba ha ahaatee arrintan ayaa muujineysa in khilaafyada u dhaxeeya dowladda federaalka iyo Puntland ay sii xoogeysanayaan iyadoo la filayo in shirar gaar ah lagu qabto si loo xalliyo muranka degmooyinka la isku haysto Isku soo wada duuboo khilaafka ka dhashay go’aanka NIRA ee lagu daray degmooyinka Galdogob iyo Jariiban maamulka Galmudug ayaa sii xoojinaya xiisadda siyaasadeed ee u dhaxeysa Puntland iyo dowladda federaalka iyadoo ay suurtagal tahay in xal laga gaaro haddii la helo wadahadal dhab ah oo ay labada dhinac ku qancaan